Kopyta. Anatomia, pielęgnacja, diagnostyka i leczenie

"Bez kopyt nie ma konia”. To popularne wśród koniarzy powiedzenie dowodzi ogromnego znaczenia właściwej pielęgnacji kopyt, niezależnie od rasy, trybu życia i sposobu użytkowania konia. Problemy związane z kopytami są tak powszechne, że tylko niewielka grupa właścicieli koni nie miała z nimi nigdy do czynienia. Kiedy z kopytami twojego konia zaczyna dziać się coś złego, szukasz pomocy u podkuwacza i lekarza weterynarii, którzy zasypują cię mnóstwem zaleceń. O wielu informacjach z pewnością szybko zapomnisz, a wtedy z pomocą przyjdzie ci ta książka. To nowoczesny przewodnik będący kwintesencją wiedzy o kopytach, dzięki któremu problemy twojego konia staną się zdecydowanie bardziej zrozumiałe i będziesz mógł ich uniknąć w przyszłości. To wyjątkowo cenna pozycja dla wszystkich osób zawodowo lub hobbystycznie związanych z końmi – jesteśmy bowiem przekonane, że zdrowe kopyta są PODSTAWĄ zdrowia konia.
dr n. wet. Natalia Domańska-Kruppa, lek. wet. Monika Szubart

Właściciele koni, jeźdźcy, podkuwacze, specjaliści od pielęgnacji kopyt i wszyscy zainteresowani zagadnieniami z dziedziny końskiej podologii znajdą tu wyczerpujące informacje na temat:

• anatomii wewnętrznych i zewnętrznych struktur kopyta,
• prawidłowego wyglądu zdrowych kopyt, w tym praktyczne wskazówki, jak rozpoznawać i oceniać odstępstwa od normy, np. zaburzenia balansu i innych parametrów puszki kopytowej
• typowych chorób w obrębie kopyt, takich jak ochwat i syndrom trzeszczkowy (przyczyny, przebieg, leczenie, zapobieganie),
• sposobów werkowania zdrowych i problematycznych kopyt,
• zalet i wad użytkowania koni w podkowach i boso,
• wpływu diety na zdrowy wzrost kopyt,
• metod werkowania mułów, osłów, koni miniaturowych oraz zimnokrwistych,
• praktycznych ćwiczeń, które pomogą uporządkować zdobytą wiedzę.

Od ponad 50 lat pracuję z końskimi kopytami i uczestniczę w badaniach naukowych skupionych na leczeniu i zapobieganiu wystąpieniu kulawizn u koni. Za pośrednictwem artykułów, książek, warsztatów i konferencji przekazywałem swoją wiedzę zarówno profesjonalistom, jak i osobom hobbystycznie zajmującym się końmi. Celem mojej pracy była, jest i będzie poprawa komfortu

życia koni poprzez naukę, jak właściwie troszczyć się o stan ich kopyt.

Jak dotąd brakowało jednak odpowiedniego źródła wiedzy dla właścicieli koni, jeźdźców, trenerów, studentów medycyny weterynaryjnej czy szkół dla podkuwaczy. Nie było książki, która stanowiłaby

jednocześnie przewodnik na temat pielęgnacji kopyt, a także zbiór wiedzy z zakresu anatomii, funkcjonowania kopyta oraz wszystkich innych czynników, które mogą ulec patologicznym

zmianom. Dzięki Kopytom to się zmieniło. Autorki przedstawiły najbardziej aktualną wiedzę, którą uzupełniły dodatkowymi ilustracjami i fotografiami. Uzyskasz tu odpowiedzi na wiele pytań dotyczących końskich kopyt i sposobów utrzymywania ich w dobrej kondycji.

W książce poruszono dwa ważne tematy, które od wielu lat rozgrzewają środowisko koniarzy. Pierwszy z nich to pielęgnacja asymetrycznych kopyt i ich odpowiednie werkowanie (a nie zmiana).

Drugą istotną kwestią jest syndrom długiego pazura / niskiej piętki, który obecnie występuje u alarmującej liczby młodych koni i ma bardzo negatywny wpływ na ich zdrowie. Autorki dzielą się

również praktycznymi wskazówkami, dzięki którym nauczysz się rozpoznawać nieprawidłowości w kopytach i właściwie z nimi postępować. Protokół oceny kopyta opracowało Equine Lameness

Prevention Organization, które zajmuje się problematyką kopyt.

W ciągu wielu lat mojej pracy obserwowałem mnóstwo zmian i trendów w branży końskiej. Niestety wiele z nich, choć opiera się na tradycji i zasadach biomechaniki, w rzeczywistości

jest szkodliwa dla koni. Na szczęście równocześnie obserwujemy rozwój metod diagnostyki obrazowej, dzięki którym możemy coraz skuteczniej diagnozować, a zarazem leczyć, kopyta koni.

Susan Kauffmann i Christina Cline dostrzegły potrzebę lepszego zrozumienia charakteru pracy i rozwoju końskiego kopyta. Podjęły ogromny wysiłek, dzięki któremu dobrostan wielu wierzchowców znacząco się poprawi. Jestem pewien, że po lekturze tej książki właściciele będą szybciej i lepiej reagować na potrzeby swoich zwierząt. Ponadto, całość wzbogacono udziałem cenionych i doświadczonych praktyków, którzy nieustannie poszukują

coraz lepszych rozwiązań.

To naprawdę niezwykła książka – gratuluję autorkom.

Gene Ovnicek

Spis treści

Wprowadzenie 11

Wstęp 13

Część I Anatomia 15

Przydatne terminy anatomiczne 17

Anatomia zewnętrznych struktur puszki kopytowej – koronka i ściana kopyta 21

Krawędź koronowa (brzeg koronowy) 21

Ściana puszki kopytowej 21

Anatomia zewnętrznych struktur puszki kopytowej – widok od strony podeszwowej 27

Linia wodna 27

Linia biała 27

Kąty wsporowe, ściany wsporowe, kąt ścienno‑wsporowy 28

Podeszwa 29

Strzałka 31

Bruzda strzałki ośrodkowa 32

Bruzda przystrzałkowa boczna i przyśrodkowa (rowki przystrzałkowe) 32

Anatomia wewnętrznych struktur puszki kopytowej 34

Kość kopytowa 34

Trzeszczka kopytowa lub trzeszczka dalsza 38

Ścięgno mięśnia zginacza głębokiego palców 40

Ścięgno mięśnia prostownika wspólnego palców 40

Więzadło trzeszczkowe dalsze nieparzyste 41

Chrząstki kopytowe (boczna i przyśrodkowa) 41

Krążenie krwi 42

Opuszka palcowa 43

Warstwa blaszkowata (warstwa wewnętrzna, blaszki, listewki) 46

Skóra właściwa 48

Część II

Rozpoznawanie zdrowego i patologicznego kopyta 51

Rozmiar, kształt i ściana kopyta 53

Rozmiar ma znaczenie 53

Kształt stożkowy kontra zawężone kopyto 57

Proste i wąskie: rureczki rogu kopytowego 60

Zmienny przyrost ścian kopyta 61

Osłabione ściany 63

Choroba linii białej 67

Postawmy sprawę „prosto”: koronka 71

Kąty kopyta i ocena piętek 75

Kąt kopytowy i jego dopuszczalne zróżnicowanie naturalne 75

„Załamana” oś 75

Kąty piętek 80

Ocena piętek 80

Zacieśnione piętki 87

Podwinięte piętki 90

Balans i symetria 93

Prawidłowe asymetrie 93

Kopyto sztorcowe 97

Zaburzony balans boczno przyśrodkowy

Zrozumieć moment przełamania 106

Flary 111

Korygowanie zaburzonego balansu: kilka przemyśleń 116

Długość przedniej ściany – długi i krótki pazur 119

Wysoki pazur 119

Krótki pazur 120

Ociosany pazur 121

„Garbaty” pazur 123

Zdrowa strzałka, podeszwa i ściany wsporowe 125

Zdrowa strzałka 125

Zdrowa podeszwa: wystarczająco gruba i odpowiednio cienka 131

Zdrowe ściany wsporowe 141

Pęknięcia, podbicia, ropnie i rany kłute 146

Pęknięcie w pancerzu ochronnym 146

Podbicia 154

Ropnie 159

Rany kłute 167

Część III

Procesy chorobowe wewnątrz puszki kopytowej 173

Ochwat, czyli aseptyczne rozlane zapalenie tworzywa kopytowego 175

Co dzieje się podczas ochwatu – szybki przegląd 175

Znane czynniki wywołujące ochwat 177

Trzy stadia ochwatu 181

Objawy ochwatu 182

Terapia doraźna w przypadku wystąpienia ochwatu 197

Diagnostyka obrazowa w przypadku ochwatu 201

Stała opieka nad ochwaconym koniem 205

Choroba dawniej nazywana chorobą trzeszczkową 215

Co właściwie oznacza ta nazwa? 215

Objawy bólu w tylnej części kopyta 216

Możliwości terapii 222

Kostnienie chrząstek kopytowych, obrączka kostna i zapalenie kości kopytowej 227

Kostnienie chrząstek kopytowych 227

Obrączka kostna 228

Zapalenie kości kopytowej 232

Część IV Troska o zdrowe kopyta 235

Jak kopyta wracają do zdrowia i takie pozostają 237

Natura kontra pielęgnacja 237

Znaczenie ruchu 239

Odżywianie kopyt 244

Suplementy wzmacniające kopyta 250

Więcej od dr. Bowkera: Fizjologicznie poprawna pielęgnacja kopyt 251

Fizjologiczne werkowanie u kutych koni 253

Rola perfuzji i mechanizmu kopyta 256

Lądowanie kopyta na podłożu i obciążenie brzeżne 258

Kiedy podkuwać, jeśli podkuwać 259

Rozmiar podków 260

Jak znaleźć (i utrzymać!) dobrego fachowca od pielęgnacji kopyt 263

Użytkowanie koni boso 267

Jak zdrowe są kopyta mojego konia? 269

Czy zamierzam korzystać z butów dla koni? 269

Czy podłoże, na którym przebywa mój koń, jest podobne do tego, na którym ma trenować? 271

Czy specjalista z zakresu pielęgnacji kopyt, z którym pracuję, jest kompetentny w kwestii prowadzenia bosych koni? 272

Czy dieta mojego konia może utrudnić przejście na użytkowanie boso? 274

Czy mam czas, aby mój koń się przyzwyczaił? 275

Kilka uwag o mułach, osłach, koniach miniaturowych i zimnokrwistych 276

Muły 276

Osły 276

Konie zimnokrwiste 278

Konie miniaturowe 280

Dodatek 282

Źródła 284

O autorkach 286

Zdjęcia oraz ilustracje 287

Podziękowania 290

Indeks 291