Problemy zdrowotne psów ras brachycefalicznych

W 2018 r. Europejska Federacja Lekarzy Weterynarii (FVE) razem z Europejską Federacją Stowarzyszeń Lekarzy Weterynarii Zwierząt Towarzyszących (FECAVA) opublikowały stanowisko w sprawie hodowli psów oraz wpływu selektywnej hodowli na ich zdrowie i dobrostan. W dokumencie tym określono również zadania i obowiązki lekarzy weterynarii oraz europejskich organizacji skupiających przedstawicieli tej grupy zawodowej, dotyczące m.in.: 

• promowania i/lub ułatwiania ustawicznego dokształcania się w zakresie problemów zdrowotnych i dobrostanu poszczególnych ras,
• ustanowienia – wraz z krajowymi i międzynarodowymi organizacjami hodowlanymi i/lub uniwersytetami oraz innymi zainteresowanymi stronami – odpowiednich programów badań przesiewowych (przed dopuszczeniem do rozrodu).

Wypełniając powyższe zadania, Polskie Stowarzyszenie Lekarzy Weterynarii Małych Zwierząt (PSLWMZ) jako pierwsze w Europie przygotowało doskonały podręcznik dotyczący problemów zdrowotnych psów ras brachycefalicznych. Jego autorzy tworzą interdyscyplinarne grono specjalistów, zarówno praktykujących lekarzy weterynarii, jak i naukowców. Dzięki temu problemy występujące u psów brachycefalicznych zostały przedstawione w sposób wyczerpujący i wielowymiarowy (począwszy od genezy omawianych ras, przyczyn ich popularności i genetycznych uwarunkowań brachycefalii, poprzez ich zdrowie, rozmnażanie, dobrostan oraz problemy kynologiczne, aż po zagadnienia prawne związane z hodowlą i sprzedażą szczeniąt).

Wachlarz omówionych zagadnień sprawia, że Problemy zdrowotne psów ras brachycefalicznych to podręcznik kompleksowy, który wyróżnia ogromna przydatność praktyczna dla szerokiego grona odbiorców (lekarzy weterynarii, hodowców, właścicieli psów oraz nauczycieli akademickich).

Książka została podzielona na 20 rozdziałów, w których w sposób syntetyczny omówiono poszczególne problemy zdrowotne występujące u psów brachycefalicznych. Autorzy podręcznika korzystali z najnowszych opracowań i badań, a także z własnego bogatego doświadczenia klinicznego. Bezspornymi atutami praktycznymi tego podręcznika są przegląd metod i testów diagnostycznych, które można wykorzystać podczas selekcji osobników do dalszej hodowli, a także wzór zunifikowanego formularza badania klinicznego szczeniąt przed sprzedażą.

W mojej ocenie książka Problemy zdrowotne psów ras brachycefalicznych jest bardzo wartościowym narzędziem edukacyjnym, które z pewnością przyczyni się do poprawy zdrowia i dobrostanu omawianych ras.
Prof. dr hab. Stanisław Winiarczyk, wiceprezydent Europejskiej Federacji Lekarzy Weterynarii, wiceprezes Krajowej Rady Lekarsko-Weterynaryjnej, wieloletni kierownik specjalizacji „Choroby psów i kotów”, specjalista chorób psów i kotów

Pierwsze publikacje traktujące o problemach oddechowych psów ras brachycefalicznych pojawiły się w latach 40. XX w. Od tamtego czasu obserwuje się stały wzrost liczby badań dotyczących omawianych ras oraz występujących u nich problemów zdrowotnych i związanych z nimi zaburzeń dobrostanu. Nie sposób także pominąć działalności ruchów prozwierzęcych, które postulują coraz wyższe standardy bytowania zwierząt towarzyszących i opieki nad nimi. Obecnie przyjmuje się, że zapewnienie dobrostanu zwierzętom jest równoznaczne z zagwarantowaniem im tzw. pięciu wolności. W niektórych krajach restrykcyjne rozwiązania ustawowe zabraniają hodowli psów ze skrajną konformacją czaszki (Holandia) ze względu na związane z nią zaburzenia zdrowia i dobrostanu. Wiele klubów kynologicznych na świecie wprowadziło (lub właśnie to robi) programy i wymogi hodowlane, których celem jest poprawa sytuacji zdrowotnej psów ras brachycefalicznych. Problem ten stanowi poważne wyzwanie zarówno dla lekarzy weterynarii, jak i dla hodowców.

Choć do chwili obecnej opublikowano wyniki setek badań i mnóstwo artykułów przeglądowych dotyczących problemów zdrowotnych ras brachycefalicznych, nie powstało żadne syntetyczne opracowanie, w którym przedstawiono by aktualny stan wiedzy.

Polskie Stowarzyszenie Lekarzy Weterynarii Małych Zwierząt (PSLWMZ) od wielu lat aktywnie zajmuje się problemami zdrowotnymi psów ras brachycefalicznych (Gawor J., XII Kongres PSLWMZ, 2004). Obserwując znaczny wzrost popularności tych ras, zarówno w Polsce, jak i w wielu innych krajach, oraz uwzględniając występujące u tych ras zaburzenia zdrowia związane z konformacją czaszki i utrwalone niejako przy okazji selekcji skierowanej na brachycefaliczność, PSLWMZ postanowiło przybliżyć tę problematykę szerokiemu gronu odbiorców. W trakcie prac nad książką autorzy ustalili, że jest ona przeznaczona przede wszystkim dla lekarzy weterynarii zajmujących się leczeniem psów ras brachycefalicznych, ale także dla hodowców, organizacji skupiających hodowców oraz dla wszystkich zainteresowanych zapewnieniem psom odpowiedniego dobrostanu (komfortu życia). Jednak interesariuszy (stakeholders), którzy mogą mieć wpływ na przedstawione zagadnienia, jest zdecydowanie więcej, co obrazuje ryc. 1.

Do realizacji projektu, jakim było opracowanie niniejszej książki, Zarząd PSLWMZ powołał panel ekspercki. Celem prac było stworzenie kompleksowej publikacji omawiającej problemy zdrowotne i ich wpływ na dobrostan psów ras brachycefalicznych. Do panelu zaproszono lekarzy weterynarii, zarówno specjalistów z ośrodków akademickich, jak i praktykujących lekarzy, genetyka, hodowców i kynologów, a także prawnika. Autorzy, korzystając z własnego doświadczenia klinicznego, hodowlanego oraz dostępnej literatury, przedstawili szereg zagadnień zdrowotnych dotyczących ras ze skrajną konformacją czaszki. Wszystkie teksty są opracowaniami autorskimi, co sprawia, że niektóre zagadnienia i ich omówienia powtarzają się w różnych rozdziałach, jednak zawsze w kontekście przedstawianego głównego problemu prezentowanego w danej części książki. Niniejsza publikacja z pewnością ułatwi lekarzom weterynarii, hodowcom, posiadaczom psów ras brachycefalicznych i stowarzyszeniom kynologicznym współtworzenie i świadome wdrażanie programów zmierzających do poprawy sytuacji zdrowotnej i dobrostanu omawianej grupy psów.

Spis treści

Przegląd ras omawianych w książce     

Problemy zdrowotne psów ras brachycefalicznych

Problemy układu oddechowego u psów ras brachycefalicznych 

Problemy kardiologiczne u psów ras brachycefalicznych

Problemy układu pokarmowego u psów ras brachycefalicznych

Problemy stomatologiczne u psów ras brachycefalicznych

Problemy okulistyczne u psów ras brachycefalicznych

Wrodzona głuchota dziedziczna u psów ras brachycefalicznych

Problemy dermatologiczne u psów ras brachycefalicznych

Problemy neurologiczne u psów ras brachycefalicznych

Problemy w rozrodzie u psów ras brachycefalicznych

Znieczulanie psów ras brachycefalicznych

Problemy ortopedyczne u psów ras brachycefalicznych

Problemy z regulacją termiczną u psów ras brachycefalicznych

Problemy z przewozem lotniczym psów ras brachycefalicznych

Testy i badania przesiewowe stosowane u psów ras brachycefalicznych

Specyfika badania szczeniąt ras brachycefalicznych przed sprzedażą (przekazaniem nowemu właścicielowi)

Genetyczne podłoże brachycefalii

Rasy brachycefaliczne okiem sędziego kynologicznego, hodowcy i lekarza weterynarii

Dobrostan psów ras brachycefalicznych a problemy etyczne

Odpowiedzialność hodowców za wady sprzedanych psów (rękojmia)

Stanowisko FECAVA i FVE w sprawie hodowli zdrowych psów: wpływ selektywnej hodowli na zdrowie i dobrostan psów

Zestawienie wybranych wrodzonych wad rozwojowych i chorób dziedzicznych oraz zidentyfikowanych predyspozycji do chorób u psów ras brachycefalicznych

Sposoby diagnozowania wybranych problemów zdrowotnych psów ras brachycefalicznych

Arkusz badania szczenięcia

Przykładowe formularze badania okulistycznego          

Zasady przeprowadzania testu chodu (marszu) na 1000 m Fińskiego Związku Kynologicznego

Zasady oceny czynności układu oddechowego i określenia stopnia zmian BOAS opracowane przez Uniwersytet w Cambridge i wykorzystywane przez The Kennel Club w Wielkiej Brytanii

Arkusz badania stanu rzepek u psa      

Arkusz badania psów brachycefalicznych (stosowany przez Holenderski Związek Kynologiczny)

Protokół badania jamy ustnej psa rasowego