Integrowana produkcja lnu oleistego

W Polsce uprawiane są dwa typy użytkowe lnu - len włóknisty i len oleisty. Len włóknisty wykorzystywany jest do produkcji włókna, paź­dzierzy i nasion. Len oleisty uprawiany jest przede wszystkim dla nasion. Natomiast jego włókno używane jest niekiedy do produkcji wysokiej jakości papieru, a także w nietekstylnym przetwarzaniu włókien - do produkcji wykładzin w budownictwie i przemyśle samochodowym.

Nasiona lnu mają właściwości lecznicze i dietetyczne. Dzięki osłaniającemu i zmiękczającemu działaniu zalecane są przy chorobach przewodu pokarmowego (wrzody, nieżyty) i oddechowego (nieżyty - np. kaszel, chrypka), a także do stoso­wania zewnętrznego.

Dietetyczne właściwości siemienia lnianego polegają na jego korzystnym wpły­wie na perystaltykę jelit, przemianę materii, obniżeniu poziomu cholesterolu we krwi, zapobieganiu chorobom skóry oraz działaniu przeciwmiażdżycowym. Nasiona lnu dodawane do pieczywa podnoszą jego walory smakowe i dietetyczne. Makuchy lniane (produkt uboczny po tłoczeniu oleju) - zawierające około 36% białka i około 7% tłuszczu — podobnie jak wymłócone torebki nasienne, stanowią cenny kompo­nent pasz.

Olej lniany powstały poprzez tłoczenie na zimno zawiera cenne nienasycone kwasy w optymalnych proporcjach. Kwasy tłuszczowe Omega-3 stanowią 60%, Omega-6 i Omega-9 razem 30%, a jedynie 10% tłuszcze nasycone. Zaliczający się do nienasyconych kwasów tłuszczowych kwas alfa-linolenowy (ALA) jest podsta­wowym źródłem kwasu DHA, będącego bardzo ważnym składnikiem mózgu. Niski poziom DHA związany jest ze zmianami nastroju, utratą pamięci, problemami ze wzrokiem i występowaniem schorzeń neurologicznych. Dlatego spożywanie oleju lnianego pomaga w przypadku postępujących schorzeń mózgu oraz stosuje się go jako skuteczny środek przy występowaniu drętwienia i mrowienia kończyn. Spo­walnia procesy chorób Alzheimera i Parkinsona. Lignany zawarte w oleju działają korzystnie na prawidłową perystaltykę jelit. Ochraniają one przewód pokarmowy, wspomagają leczenie choroby wrzodowej żołądka i jelita grubego. Spożywanie ole­ju lnianego wpływa również korzystnie na kondycję skóry, nawilżając, odżywiając i dodając jej elastyczności. Zawarte w nim kwasy Omega-3 w pewnym stopniu ak­tywują naturalną ochronę skóry przed promieniowaniem UV i zapobiegają oparze­niom słonecznym. Olej lniany zawiera także witaminę E, która wyróżnia się dużą aktywnością antyutleniającą, w wyniku czego zabezpiecza organizm przed powsta­niem stresu oksydacyjnego. Olej lniany jest stosowany także w kosmetykach. Jako składnik kremów do twarzy, balsamów do ciała, olejków pielęgnacyjnych, zapo­biega wysuszaniu skóry. Olej lniany łagodzi także objawy chorób skórnych (jest pomocny przy leczeniu egzemy, łuszczycy, trądziku różowatego, tocznia i oparzeń słonecznych). Olej lniany można spożywać wyłącznie na zimno, nie należy go pod­grzewać ani używać do smażenia, ponieważ nie tylko traci swoje cenne właściwości odżywcze, ale też staje się wręcz szkodliwy. Dzieje się tak dlatego, że olej ten cha­rakteryzuje się niską temperaturą spalania.

Zakres zastosowania nasion lnu w przemyśle spożywczym, jako substytutu diety i w charakterze paraleków, obliguje do opracowania proekologicznych metod upra­wy tych roślin, zgodnych z wymogami rolnictwa zrównoważonego.

W ostatnich latach szczególne znaczenie nabrała forma oleista tej rośliny. Produkowany z niej olej może być wykorzystywany w przemyśle spożywczym, jak i produkcji biopaliw. Wzrost w ostatnich latach areału uprawy i produkcji siemienia lnianego jest spowodowany możliwością uzyskania dotacji unijnych oraz coraz większym zainteresowaniem konsumentów żywnością naturalną, funkcjonalną jaką bez wątpienia jest pozyskiwany z lnu olej. W Polsce produkowany jest przede wszystkim olej lniany tłoczony na zimno, ale na rynku dostępy jest również olej rafinowany. Kilka przedsiębiorstw oferuje również olej BIO i EKO, czy też z dodatkiem kapsaicyny i żeńszenia. W Polsce działa około 30 przedsiębiorstw zajmujących się produkcją oleju lnianego tłoczonego na zimno. Przede wszystkim są to firmy małe, kilkuosobowe, rodzinne o wieloletniej tradycji wytłaczania oleju. Ze względu na krótką trwałość oleju lnianego wytłaczany jest on zazwyczaj na zamówienie klienta.

            Opracowanie pt. Integrowana produkcja lnu oleistego jest interesującym vademecum wiedzy na temat proekologicznych metod uprawy tej rośliny, zgodnie z wymogami rolnictwa zrównoważonego.

            Szerokie grono czytelników, do których można zaliczyć nauczycieli, uczniów i studentów szkół i uczelni rolniczych, wytwórców surowca, doradców agrotechnicznych, menedżerów firm nasiennych, znajdzie w nim wiele ciekawych informacji na temat wymagań klimatycznych, glebowych i stanowiskowych przydatnych do uprawy lnu. Odrębnym rozdziałem instrukcji są zagadnienia związane z samą agrotechniką tj. uprawa gleby, nawożenie oraz parametry siewu. Część opracowania poświęcona jest integrowanej ochronie lnu, w tym: regulacji zachwaszczenia, zwalczaniu chorób i szkodników, a także ochronie entomofauny pożytecznej. Ważnym tematem podejmowanym przez autora są aspekty ekonomiczne tj. związane z opłacalnością uprawy lnu oleistego w warunkach Polski. 

Spis treści

Wprowadzenie

Biologiczna charakterystyka lnu

Wymagania w uprawie lnu

Wymagania klimatyczne

Wymagania glebowe

Wybór stanowiska

Agrotechnika

Uprawa gleby

Nawożenie

Siew

Materiał siewny

Dobór odmian

Parametry siewu

Ochrona roślin

Regulacja zachwaszczenia

Zwalczanie chorób

Zwalczanie szkodników

Ochrona entomofauny pożytecznej

Zapobieganie wylęganiu

Zbiór lnu oleistego

Opłacalność uprawy lnu oleistego

Podsumowanie

Literatura