Hodowla i chów świń

Postęp wiedzy w naukach przyrodniczych, a także rozwój technik i technologii przyczynił się do istotnych zmian w hodowli i chowie świń. Do praktyki hodowlanej zostały wprowadzone nowe elementy z zakresu biotechnologii rozrodu, genomiki strukturalnej i funkcjonalnej oraz bioinformatyki. Dokonano również znaczących modyfikacji podstawowych zasad chowu świń. Obok specjalistycznej, intensywnej produkcji pojawiły się alternatywne metody chowu eko­logicznego, spełniającego nowe oczekiwania konsumentów. W opracowaniu zawarto aktualną wiedzę, która służy zarówno kształceniu, jak i unowocześnieniu hodowli i chowu świń. Niniejszy podręcznik autorzy kierują w szcze­gólności do studentów nauk przyrodniczych uczących się na kierunkach zootechnicznych, rolniczych, weterynaryjnych i pokrewnych, jak również do hodowców, producentów i osób związanych z branżą trzody chlewnej.

Niniejsza publikacja przedstawia aktualny stan wiedzy na temat hodowli i chowu świń. Powstała dzięki współpracy doświadczonego zespołu naukowców, którzy w swo­ich działaniach koncentrują się na szerokim kręgu zagadnień dotyczących gatunku świni domowej. Informacje zawarte w książce służą usystematyzowaniu i uzupełnie­niu wiedzy, są również przydatne w praktycznej produkcji świń.

W rozdziałach dotyczących nowoczesnej hodowli uwzględniono zagadnienia bę­dące na etapie zaawansowanych badań naukowych. Znajdziemy tutaj m.in. genetyczną i cytogenetyczną charakterystykę świni domowej oraz opisy aktualnych typów użyt­kowych i ras utrzymywanych w Polsce. Wiele uwagi poświęcono stosowanym obecnie metodom doskonalenia świń w zakresie cech tucznych, rzeźnych i rozpłodowych. Omówiono także szereg zaawansowanych metod i technik biotechnologicznych wyko­rzystywanych w hodowli. Zaprezentowane osiągnięcia genomiki strukturalnej i funkcjo­nalnej oraz możliwości wykorzystania bioinformatyki w badaniach naukowych ukazują stan bieżący i kierunek prac nad doskonaleniem jednego z najważniejszych gatunków zwierząt gospodarskich.

Omawiając nowoczesne metody chowu świń, skoncentrowano się głównie na kwe­stiach praktycznych. Poruszone tematy dotyczą produkcji tuczników, obrotu stadem reprodukcyjnym, elementów dobrostanu, profilaktyki weterynaryjnej oraz efektywnego żywienia świń w poszczególnych grupach technologicznych. Wiele uwagi poświęcono również produkcji ekologicznej, która w ostatnich czasach nabiera coraz większego znaczenia, z uwagi na rosnące wymagania konsumentów co do jakości produktów po­chodzenia zwierzęcego.

Niniejsze opracowanie autorzy kierują w szczególności do studentów nauk przyrod­niczych, kształcących się na kierunkach zootechnicznych, rolniczych, weterynaryjnych i pokrewnych, jak również do hodowców, producentów i osób związanych z branżą trzody chlewnej.

Spis treści:

SŁOWO WSTĘPNE

1. WPROWADZENIE - WIADOMOŚCI PODSTAWOWE

Systematyka świni domowej

Kariotyp świni domowej i techniki diagnostyki cytogenetycznej

Metody cytogenetyki molekularnej w analizie genomu świni domowej

Wykorzystanie markerów molekularnych w identyfikacji osobniczej i gatunkowej

Molekularna analiza filogenetyczna z wykorzystaniem genomu mitochondrialnego

2. CHARAKTERYSTYKA CYTOGENETYCZNA I GENETYCZNA ŚWINI DOMOWEJ

Systematyka świni domowej

Kariotyp świni domowej i techniki diagnostyki cytogenetycznej 

Metody cytogenetyki molekularnej w analizie genomu świni domowej

Wykorzystanie markerów molekulamych w identyfikacji osobniczej i gatunkowej

Molekularna analiza filogenetyczna z wykorzystaniem genomu mitochondrialnego 

3. TYPY UŻYTKOWE I RASY ŚWIŃ W HODOWLI KRAJOWEJ

Typy użytkowe świń 

Rasy świń w hodowli i produkcji krajowej 

Linie produkcyjne (hybrydowe) świń

Wykorzystanie badań molekularnych do oceny struktury genetycznej ras 

4. GŁÓWNE CECHY UŻYTKOWE ŚWIŃ

Cechy rozpłodowe

Wartość tuczna

Wartość rzeźna 

5. DOSKONALENIE UŻYTKOWOŚCI ŚWIŃ

Krajowy program hodowlano-produkcyjny

Ocena wartości użytkowej świń 

Ocena wartości hodowlanej świń 

Metody selekcji 

6. KRZYŻOWANIE ŚWIŃ

7. WYKORZYSTANIE NOWOCZESNYCH METOD W HODOWLI ŚWIŃ

Biotechnologiczne metody rozrodu świń

Mutacje chromosomowe i ich wpływ na płodność nosicieli. Monitoring cytogenetyczny knurów 

Genomika strukturalna w hodowli świń 

Badania ekspresji wybranych genów. Możliwości wykorzystania wyników w praktyce hodowlanej 

Wykorzystanie biointormatyki w badaniach naukowych nad gatunkiem świni domowej 

Nutrigenetyka i nutrigenomika w żywieniu świń 

8. PRODUKCJA PROSIĄT I TUCZNIKÓW

Założenia produkcyjne gospodarstwa specjalizującego się w chowie świń

Kalkulacja kosztów produkcji trzody chlewnej  

9. STADO REPRODUKCYJNE W GOSPODARSTWIE

Rasa loch i knurów

Podatność na stres

Elementy rozrodu loch i knurów

Metody zwiększania płodności potencjalnej i objawów rujowych

Główne wskaźniki użytkowości rozpłodowej loszek i loch

10. ŻYWIENIE ŚWIŃ

Żywienie loszek i loch

Żywienie knurów

Żywienie prosiąt i warchlaków

Żywienie tuczników

Środki żywienia świń

Systemy żywienia świń

Mieszanki przemysłowe dla świń

Woda w żywieniu świń 

Dodatki paszowe

Zasady ekologicznego żywienia świń

11. BUDYNKI I ICH WYPOSAŻENIE

12. WYMAGANIA DOTYCZĄCE DOBROSTANU I OCHRONA ŚRODOWISKA W PRODUKCJI ŚWIŃ

Dobrostan w hodowli i chowie świń 

Warunki dobrostanu poszczególnych grup produkcyjnych świń  

Ocena dobrostanu świń 

Charakterystyczne cechy behawioru świń 

Zagospodarowanie odchodów i emisja zanieczyszczeń do środowiska z gospodarstw zajmujących się produkcją świń

13. PODSTAWY OCHRONY ZDROWIA ŚWIŃ

Zasady ochrony zdrowia świń 

Ocena stanu zdrowia świń 

Najważniejsze choroby świń uwarunkowane genetycznie

14. SKUP TUCZNIKÓW I OCENA ICH WARTOŚCI RZEŹNEJ

Obrót przedubojowy i ubój 

Poubojowa klasyfikacja tusz wieprzowych

Wartość rzeźna świń

Systemy jakości mięsa wieprzowego w Polsce

15. ALTERNATYWNA PRODUKCJA ŚWIŃ

Ekologiczny chów świń

Produkcja tuczników ciężkich

Świnia domowa w agroturystyce i minizoo