Uprawa i wykorzystanie ziół

Polska uważana jest za kraj o dużych możliwościach produkcji surowców zielarskich wysokiej jakości. W naszym kraju corocznie produkuje się ponad 20 tyś. ton suchych surowców zielar­skich, na co składa się 20% zbieranych w środowisku naturalnym i 80% z uprawy. Obecnie w uprawie znajduje się około 60 gatunków roślin, a ponad 100 w dalszym ciągu pozyskuje się ze środowiska naturalnego.  Wiele substancji pochodzenia roślinnego znajduje zastosowanie jako składniki żywności funkcjonalnej, która obok składników odżywczych zawiera również związki korzystnie wpływające na zdrowie człowieka. Uprawa roślin zielarskich przyczy­nia się do podnoszenia opłacalności produkcji rolnej, szczególnie na glebach lekkich i w małych gospodarstwach rolnych. Ze względu na mały stopień zanieczyszczenia środowiska, dość trudną mechanizację procesu produkcyjnego i pracochłonność pro­dukcji oraz duży odsetek ludności utrzymującej się z rolnictwa, Polska jest jednym z głównych eksporterów surowców zielarskich. Największą powierzchnię zajmują uprawy: mięty pieprzowej, kminku zwyczajnego, kozłka lekarskiego, rumianku po­spolitego, maku lekarskiego, kolendry siewnej, lubczyku lekarskiego i innych (łącz­nie około 15-18 tyś. ha). W Polsce rośliny te są, przede wszystkim, surowcem do uzyskiwania cenionych w lecznictwie leków ziołowych. Rośliny zielarskie i przy­prawowe ceni się również jako ważny składnik smakowy wielu produktów przemy­słu spożywczego, piekarniczego, mleczarskiego, mięsnego, owocowo-warzywnego, octowego, spirytusowego, a olejkodajne mają szerokie zastosowanie w przemyśle cukierniczym i kosmetycznym. Wykorzystuje sieje także jako surowiec do produk­cji przypraw smakowych i do barwienia lub aromatyzowania środków spożywczych. Zielarskie rośliny przyprawowe są niezbędne w każdym gospodarstwie domowym oraz przemyśle spożywczym jako dodatki smakowe i konserwujące oraz ułatwiające trawienie potraw tłustych, ciężkostrawnych.

Niektóre spośród roślin zielarskich mogą być wartościowym dodatkiem do pasz, np. pokrzywa, mniszek lekarski, zaś inne są cenionymi roślinami ozdobnymi: nagie­tek, jeżówka purpurowa, naparstnica.

Spis treści

WIADOMOŚCI OGÓLNE

Wprowadzenie

Znaczenie gospodarcze

Charakterystyka chemiczna związków czynnych

Wpływ czynników środowiska na plon i jakość surowca

Ochrona plantacji roślin zielarskich

Zwalczanie chwastów

Zwalczanie chorób

Zwalczanie szkodników

Zasady suszenia i przechowywania surowca zielarskiego

WIADOMOŚCI SZCZEGÓŁOWE

Arcydzięgiel lekarski; Arnika łąkowa; Babka lancetowata; Bazylia pospolita; Bergenia grubo listna; Biedrzeniec anyż; Bylica estragon; Bylica piołun; Czarnuszka siewna;  Cząber ogrodowy; Drapacz lekarski; Dziurawiec zwyczajny; Fiołek trójbarwny;  Glistnik jaskółcze ziele; Hyzop lekarski; Jeżówka purpurowa; Karbieniec pospolity; Kminek zwyczajny;  Kolendra siewna; Koper włoski; Kozieradka pospolita; Kozłek lekarski; Krwawnik pospolity; Lebiodka pospolita; Lubczyk ogrodowy; Lukrecja gładka; Macierzanka piaskowa; Majeranek ogrodowy; Mak lekarski; Malwa czarna; Marzana barwierska; Melisa lekarska; Mięta pieprzowa; Mniszek pospolity; Mydlnica lekarska; Nagietek lekarski; Naparstnica wełnista; Ogórecznik lekarski; Oman wielki; Ostropest plamisty; Pokrzywa zwyczajna; Prawoślaz lekarski; Różaniec górski; Rumian rzymski; Rumianek pospolity; Ruta zwyczajna; Rutwica lekarska ; Rzepik pospolity; Rzewień dłoniasty; Serdecznik pospolity; Siwiec żółty; Stroiczka rozdęta; Szałwia lekarska; Szanta zwyczajna; Tymianek właściwy; Wiesiołek dwuletni ; Wrotycz dalmatyński; Złocień maruna, Żmijowiec babkowaty