Zdrowie pszczół

Książka przedstawia metody skutecznego zapobiegania chorobom i ich zwalczania, z naciskiem położonym na profilaktykę - warunki środowiskowe i hodowlane. Przystępny język autora sprawia, że poradnik jest doskonałą propozycją nie tylko dla profesjonalistów, lecz także dla osób, które dopiero rozpoczynają hodowlę.

Od czasu pierwszego niemieckiego wydania mojej książki Patient Tier: Bienenkrankheiten (Lekarz wśród zwierząt: choroby pszczół) do chwili, w której ukazuje się niniejsze uaktualnione wydanie, minęło blisko 17 lat. Przez ten czas pszczoła miodna zaczęła cieszyć się większym zainteresowaniem nie tylko pszczelarzy, lecz także lekarzy weterynarii oraz naukowców badających choroby zwierząt.

Tymczasem zdrowotne kłopoty pszczół przez te lata się nasiliły. Użytkownicy tych pożytecznych owadów wciąż stają przed kolejnymi wyzwaniami, takimi jak nowe choroby, szkodniki (mary chrząszcz ulowy), zjawiska typu zespół masowego ginięcia pszczoły miodnej, pasożytnicze grzyby czy wreszcie nadal niedostatecznie przebadane wirusy. Jednak na czele pszczelich chorób ciągle znajduje się warroza, z którą nie zawsze umie­my skutecznie walczyć, choć wiemy już o niej całkiem dużo. Stan na­szej wiedzy o pozostałych chorobach niewiele się zmienił. Aby utrzy­mać pszczele rodziny w zdrowiu, niezbędna jest nie tylko szczegółowa wiedza medyczna, lecz także odpowiednia praktyka pszczelarska.

Skoncentrujemy się tu na chorobach mających istotny wpływ na kondycję rodziny pszczelej, ponieważ tylko w jej ramach pszczoła miodna jest w stanie przeżyć. Trzeba mieć to na uwadze, opracowując metody skutecznego zapobiegania chorobom i ich zwalczania.

Największy nacisk należy położyć na profilaktykę. Szczególnie istotne są warunki środowiskowe i hodowlane, ponieważ pszczoły najczęściej padają ofiarą tak zwanych chorób wieloczynnikowych, których pojawienie się i przebieg zależą w dużej mierze od tych wa­runków. Oznacza to, że można i należy sięgać po rozmaite biologiczne metody walki z chorobami. Jako że większość produktów pszczelich to produkty spożywcze, do leczenia owadów dopuszcza się tylko ściśle określone preparaty. Najlepiej jednak - w miarę możliwości - całkowi­cie z nich zrezygnować i sięgnąć po metody biologiczne bądź biotechniczne, mimo że są one bardziej czasochłonne.

Książka adresowana jest zarówno do pszczelarzy doświadczonych, jak i początkujących. Aby przedstawione w niej treści mogły zrozu­mieć również osoby niewtajemniczone, starałem się w miarę możli­wości zrezygnować ze specjalistycznego języka pszczelarskiego i na­ukowego. Jednocześnie dążyłem do tego, by poradnik był pomocny i czytelny także dla lekarza weterynarii.

Spis treści

Anatomia i fizjologia pszczoły miodnej

Budowa ciała pszczoły

Rodzina pszczela

Gniazdo; Rozwój czerwiu; Pszczoły robotnice; Matka; Trutnie; Rozmnażanie w wyniku rójki; Rodziny bezmateczne; Regulacja temperatury

Profilaktyka chorób

Wybór stanowiska; Rozlokowanie rodzin; Wędrówki; Utrzymanie rodzin; Rasy pszczół; Z pszczołami przez cały rok

Przyczyny chorób

Bakterie; Grzyby; Pierwotniaki; Wirusy; Pasożytnicze roztocze; Nicienie; Owady

Rozpoznawanie chorób

Pobieranie próbek; Wysyłanie próbek; Władze weterynaryjne i stacje badawcze; Zatrucia środkami ochrony roślin; Zatrucie w wyniku umyślnego uszkodzenia

Zwalczanie chorób

Leczenie farmakologiczne; Dezynfekcja; Likwidacja rodzin pszczelich

Choroby czerwiu

Zgnilec amerykański; Zgnilec europejski; Grzybica otorbielakowa; Grzybica kropidlakowa; Roztocze Tropilaelaps; Roztocze Varroa

Wirusy

Deformacja skrzydeł; Ostry paraliż pszczół; Choroba czarnych mateczników; Choroba woreczkowa

Choroby dorosłych pszczół

Akarioza; Mały chrząszcz ulowy; Nosemoza; Choroba pełzakowa; Chroniczny paraliż; Inne choroby wirusowe dorosłych pszczół; Czerniawka spadziowa; Biegunka; Choroba majowa

Zatrucia

Zatrucia pyłkiem i nektarem; Zatrucia środkami ochrony roślin; Deformacje i anomalie

Szkodniki pszczół

Barciaki (motylice woskowe); Wszolinka pszczela; Inne owady i zwierzęta

Dodatki

Ustalenia prawne; Przebieg postępowania w przypadku epidemii wymagających zgłoszenia na przykładzie zgnilca amerykańskiego; Słowniczek dla laików i początkujących; Przegląd chorób pszczelich; Indeks