Żywienie koni

W procesie ewolucyjnym przewód pokarmowy koni został przy­stosowany do trawienia różnorodnych pasz roślinnych zawierających duże ilości włókna. Pokarm był pobierany często i w małych ilościach. Przewód pokarmowy koni nie jest przystosowany do trawienia dużej ilości pasz treściwych oraz małej częstotliwości odpasów. Podawane koniom pasze oraz sposoby karmienia, poza pokryciem potrzeb po­karmowych, muszą być dostosowane do budowy i fizjologii przewodu pokarmowego ukształtowanych w wyniku ewolucji tego gatunku.

Podstawowym składnikiem prawidłowego i ekonomicznego żywienia koni, bez względu na rodzaj użytkowania, powinny być pasze objętościowe. Konieczne przy wzroście młodych koni i użyt­kowaniu dodatki ziarna, białka, składników mineralnych i witamin oraz innych suplementów powinny być stosowane tylko w celu uzu­pełnienia niezbędnych składników odżywczych. Nadmiar składników pokarmowych, do których trawienia przewód pokarmowy koni nie jest przystosowany, może powodować niebezpieczeństwo zaburzeń w trawieniu i w konsekwencji spowodować zmniejszenie wydajności w pracy, schorzenia oraz upadki.

Żywienie jest jednym z czynników środowiskowych decydującym o kosztach utrzymania, wydajności koni w pracy oraz ich zdrowiu. Należy podkreślić, że bardzo dobrym żywieniem nie da się zrobić mistrza olimpijskiego z konia o miernych założeniach genetycznych. Natomiast u bardzo dobrych koni drastyczne błędy w żywieniu na pewno pogorszą ich wyniki i stan zdrowia. Udział żywienia w struk­turze kosztów wychowu i utrzymania koni waha się od 10 do ponad 40%. W prawidłowym zarządzaniu żywieniem koni powinny być uwzględnione następujące czynniki:

•    budowa i fizjologia przewodu pokarmowego,

•    możliwości pobrania różnych pasz,

•    stosunek pasz objętościowych do treściwych zapewniający do­stateczny udział włókna,

•    zbilansowanie dawek (energia, białko, związki mineralne i wi­taminy),

•    wpływ żywienia na wzrastanie i rozwój źrebiąt oraz wydajność koni w pracy,

•    koszty produkcji (zakupu) oraz jakość stosowanych pasz,

•    optymalizacja kosztów żywienia,

•    schorzenia wywoływane nieprawidłowym żywieniem.

Spis treści

Wprowadzenie 5

1. BUDOWA I FIZJOLOGIA PRZEWODU POKARMOWEGO KONI 7

Jama gębowa 8

Żołądek 10

Jelito cienkie 11

Jelito grube 12

2. SKŁADNIKI POKARMOWE 18

Substraty energetyczne 20

Węglowodany 21

Tłuszcze 25

Białko 26

3. POTRZEBY ENERGETYCZNE I BIAŁKOWE 29

4. KONDYCJA KONI 35

5. ZWIĄZKI MINERALNE 37

Makroelementy 37

Elektrolity 42

Mikroelementy 44

Witaminy 49

Witaminy rozpuszczalne w wodzie 54

6. PASZE STOSOWANE W ŻYWIENIU KONI I ZASADY ICH SKARMIANIA 58

Owies 58

Jęczmień 59

Żyto 59

Pszenica 60

Pszenżyto 60

Kukurydza 60

Nasiona roślin strączkowych gruboziarnistych 61

Otręby pszenne 62

Otręby żytnie 62

Nasiona roślin oleistych i produkty uboczne przemysłu olejarskiego 63

Inne pasze treściwe pochodzenia roślinnego 66

Pasze pochodzenia zwierzęcego 68

Przemysłowe mieszanki paszowe 68

Rodzaje, skład i technologia produkcji przemysłowych mieszanek paszowych dla koni 70

Pasze objętościowe soczyste 71

Pasze objętościowe suche 78

Dodatki paszowe 81

Pojenie koni 88

7. ŻYWIENIE RÓŻNYCH GRUP KONI 89

Koszty żywienia 92

Baza paszowa 92

Zadawanie pasz 93

Okres dpoczynku między odpasem a rozpoczęciem pracy 94

Skutki nieprawidłowego żywienia 95

Żywienie ogierów 99

Żywienie klaczy krytych i źrebnych 100

Żywienie klaczy karmiących 103

Żywienie źrebiąt 107

Żywienie koni użytkowanych wierzchowe 117

Żywienie koni roboczych 128

8. LITERATURA 130