Wybrane gatunki zwierząt w gospodarstwach agroturystycznych

Agroturystyka jako jedna z form aktywnego wypoczynku jest popularna nie tylko w Polsce, ale i na świecie. Sama nazwa powstała z połączenia dwóch słów: agro - rolniczy i turystyka - aktywność obejmująca ogół działań, których celem jest wypoczynek poza miejscem zamieszkania. Dawniej taki sposób spę­dzania wolnego czasu w okresie urlopowym nazywany był w Polsce „wczasami pod gruszą". Dziś pojęcie agroturystyka zyskuje coraz większą popularność.

Agroturystyka rozwija się prawie wyłącznie na terenach wiejskich poprzez wykorzystanie specyficznych walorów i zasobów wsi. Jednym z nich jest czyste środowisko, zachowane dzięki znikomemu poziomowi urbanizacji i braku uprzemysłowienia, oraz cisza, niezakłócana hałasem komunikacyjnym i innymi uciążliwościami akustycznymi. Ludzie mieszkający na co dzień w zatłoczonych aglomeracjach coraz częściej starają się spędzać wolny czas z dala od zgiełku miasta. Poszukują kontaktu z przyrodą, ze zwierzętami, starają się aktywnie wykorzystać każdą wolną chwilę. Taką możliwość dają im gospodarstwa agroturystyczne zlokalizowane na terenie całego kraju. Czynnikami sprzyjającymi rozwojowi agroturystyki są między innymi: urozmaicona forma terenu, obec­ność lasów, jezior, zabytków, szlaków rowerowych i pieszych itp.

Zakres usług oferowanych przez gospodarstwo agroturystyczne odwiedzającym je gościom nie jest normowany żadnymi przepisami, zależy wyłącznie od inwencji gospo­darza. Wśród podstawowych można wymienić:

-  udział w tradycyjnych metodach wyrobu żywności (masła, serów, pieczenie chleba),

-  pomoc w codziennych czynnościach gospodarskich (karmienie i pojenie in­wentarza),

-  kontakt poprzez zabawę dzieci z małymi zwierzętami domowymi i gospo­darskimi,

-   naukę chowu i hodowli zwierząt,

-   integrację społeczną poprzez wspólne śpiewanie, gawędzenie i biesiadowa­nie przy ognisku,

-   rekreację czynną, sport (rajdy hippiczne, piesze, konkursy sportowe z udzia­łem zwierząt np. powożenie, agility, skoki przez przeszkody, dogtrekking).

Wszystkie zwierzęta utrzymywane w gospodarstwach agroturystycznych powinny mieć zapewniony dobrostan. Zwierzęta w gospodar­stwie agroturystycznym:

-   nie mogą bać się ludzi, powinny dać się pogłaskać oraz jeśli to możliwe - nakarmić,

-   muszą być zdrowe, zadbane (wyczesane lub ostrzyżone, z przyciętymi kopy­tami lub racicami),

-   nie mogą być agresywne (o ewentualnym zagrożeniu powinna informować odpowiednia tabliczka, np. „Uwaga niebezpieczne zwierzę").

Wskazane jest przygotowanie specjalnych miejsc, w których obserwowane przez turystów zwierzęta utrzymywane w gospodarstwie agroturystycznym czu­łyby się bezpiecznie, nie stwarzałyby zagrożenia dla gości, a ci nie zakłócaliby ich codziennych przyzwyczajeń. Ponadto należy poinformować o sposobie za­chowania się przy każdym ze zwierząt, a pierwszy z nimi kontakt powinien od­być się pod nadzorem jego opiekuna. Ogólnie przyjmuje się, że w gospodars­twie agroturystycznym powinna być utrzymywana duża bioróżnorodność zwie­rząt zależnie od warunków, jakimi dysponuje gospodarstwo.

Wybrane gatunki zakupuje się w niewielkiej liczbie, aby nie dopuścić do nadmiernego zagęszczenia i ryzyka zachorowania. Niezależnie od gatunku utrzymanie zwierząt spełnia wymogi rekreacyjne, jeżeli poszczególne gatunki nie zagrażają człowiekowi, lecz mu towarzyszą.

Przebywające w gospodarstwie zwierzęta zapewniają gościom szereg ko­rzyści, m.in. zaspokajają doznania estetyczne, edukacyjne, wychowawcze, re­kreacyjne, a nawet terapeutyczne. Ponadto dostarczają różnorodnych produk­tów, np. mleko, sery, mięso, jaja, skóry, wełna.

Niewątpliwie ogromną zaletą utrzymywanych zwierząt w gospodarstwie jest kontakt turystów z naturą, a możliwość obcowania człowieka ze zwierzę­tami zapewnia dodatkowo odprężenie psychiczne i relaks. Dzięki możliwości odwrócenia uwagi człowieka od otaczających zjawisk i bodźców zwierzę sta­nowi podstawę do zapewnienia rekreacji duchowej i psychicznej.

Zwierzęta o łagodnym usposobieniu nie budzą lęku i przyciągają do gospo­darstwa rodziców z małymi dziećmi, dla których są to pierwsze kontakty ze zwierzętami na wsi. Kontakt ze zwierzęciem wpływa na kształtowanie i rozwój osobowości, co jest niezwykle ważne u dzieci. Obecność zwierzęcia zwiększa wrażliwość na krzywdę innych, pobudza wyobraźnię, uczy punktualności oraz poczucia odpowiedzialności. Utrzymywanie zwierząt w gospodarstwach agroturystycznych sprzyja propagowaniu wiedzy o nich oraz ich promocji - szczególne znaczenie popularyzatorskie i edukacyjne mają zajęcia organizowane dla szkół.

Dzieci bardzo cenią sobie możliwość obcowania ze zwierzętami, dlatego utrzymywanie ich w gospodarstwie agroturystycznym wydaje się być nieo­dzowne. Doskonałym rozwiązaniem jest utworzenie „minizoo" lub „safari". Gatunki, z którymi najchętniej przebywają dzieci, to: jagnięta, koźlęta, cielęta, kuce, króliki, psy i koty.

W opracowaniu omówiono tylko niektóre gatunki zwierząt najczęściej utrzymywanych i wykorzystywanych w gospodarstwach agroturystycznych. O ich wyborze zadecydował fakt stosunkowo niskich kosztów utrzymania, do­stępności pasz oraz atrakcyjności ze względu na różne sposoby i możliwości ich użytkowania. Są to gatunki zwierząt hodowane w Polsce, dlatego ich zakup nie stanowi większych problemów dla właścicieli gospodarstw agroturystycznych.

Spis treści

Wstęp 7

Literatura 9

1. Ogólna charakterystyka wybranych gatunków zwierząt utrzymywanych w gospodarstwach agroturystycznych 10

1.1. Konie 10

1.1.1. Rasy koni najczęściej utrzymywane w gospodarstwach agroturystycznych 10

1.2. Osioł domowy 15

1.3. Owce i kozy 16

l .3.l. Rasy owiec najczęściej utrzymywane w gospodarstwach agroturystycznych 17

1.3.2. Rasy kóz najczęściej utrzymywane w gospodarstwach agroturystycznych 25

1.4. Alpaki 29

l .4.1. Rasy alpak najczęściej utrzymywane w gospodarstwach agroturystycznych 30

1.5. Zwierzęta futerkowe 30

1.5.1. Królik domowy 30

1.5.1.1. Rasy duże 31

1.5.1.2. Rasy średnie 33

1.5.1.3. Rasy małe 34

1.5.1.4. Rasy miniaturowe 34

1.5.2. Szynszyla 35

1.5.3. Świnka morska 37

1.6. Psy 40

1.6.1. Przydomowa hodowla psów rasowych 41

1.7. Koty 46

Literatura 50

2. Warunki utrzymania i pielęgnacja zwierząt 54

2.1. Pomieszczenia stajenne i ich wyposażenie 54

2.2. Pomieszczenia dla owiec i kóz 58

2.2.1. Wymagania i normatywy pomieszczeń dla owiec 60

2.2.2. Sposoby utrzymania kóz 60

2.2.3. Mikroklimat w owczarni i koziarni 62

2.2.4. Urządzenia w owczarni i koziarni 63

2.3. Pomieszczenia dla alpak – alpakarnia 65

2.4. Pomieszczenia dla królików, szynszyli i świnek morskich 66

2.5. Pomieszczenia dla psów 68

2.6. Pomieszczenia dla kotów 69

Literatura 71

3. Zabiegi pielęgnacyjne i profilaktyka zwierząt 74

3.1. Konie 74

3.2. Owce i kozy 78

3.3. Alpaki 80

3.4. Króliki, szynszyle, świnki morskie 81

3.5. Psy 83

3.6. Koty 86

Literatura 90

4. Żywienie 92

4.1. Konie 92

4.2. Owce i kozy 96

4.3. Alpaki 102

4.4. Króliki, szynszyle, świnki morskie 104

4.5. Psy 108

4.6. Koty 110

Literatura 114

5. Rola zwierząt w gospodarstwach agroturystycznych 116

5.1. Konie i osły 116

5.2. Alpaki 119

5.3. Użytkowanie zwierząt futerkowych 119

5.4. Psy 120

5.5. Koty 124

Literatura 126

6. Produkty pozyskiwane od zwierząt jako oferta gospodarstw agroturystycznych 128

6.1. Mleko 128

6.1.1. Produkty z mleka małych przeżuwaczy 131

6.1.2. Sery owcze 132

6.1.2. Sery kozie 133

6.2. Mięso 134

6.2.1. Mięso owcze i kozie 134

6.2.1.1. Podział tuszy jagnięcej na elementy kulinarne 136

6.2.1.2. Wykorzystanie kulinarne elementów podziału tuszy 136

6.2.2. Mięso królicze 137

6.2.2.1. Wykorzystanie kulinarne mięsa króliczego 138

6.3. Wełna 138

6.3.1. Wełna owcza 138

6.3.2. Wełna alpak 141

6.3.3. Wełna królików angorskich 141

6.4. Skóry 142

6.4.1. Owcze 142

6.4.2. Kozie 142

6.4.3. Królicze 143

Literatura 143