Polski język łowiecki

Język łowiecki należy niewątpliwie do najdawniejszych zabytków kultury polskiej. Od czasów tworzenia się obowiązywał wszystkich myśliwych, dzięki czemu stale się wzbogacał, a przekazywany z pokolenia na pokolenie nie zanikał i nie poszedł w zapomnienie.  Niezwykle bogaty i oryginalny, obfitujący w piękne i obrazowe słowa i wyrażenia, często tak odbiegające od zwykłego języka, że zrozumieć go mogli tylko wtajemniczeni, stanowi ważną część obyczajów łowieckich, których przestrzeganie jest kwestią honoru świata łowieckiego.

Stanisław Hoppe doskonale zdawał sobie sprawę z potrzeby zapisania języka łowieckiego jako świadectwa kultury narodowej. I tak powstały „Polski język łowiecki” i „Słownik języka łowieckiego” – dzieła, na których wychowało się kilka pokoleń myśliwych.

Słownictwo zebrane przez Stanisława Hoppe w książ­ce pt. „Polski język łowiecki" obejmuje około 2500 wyrazów i zwrotów wyrazowych dotyczących jednej z najstarszych form gospodarki człowieka. Jest to zbiór bardzo cenny. Decydują o tym dwa czynniki. Po pierw­sze, jest to słownictwo bardzo stare: większość wyra­zów pochodzi z doby staropolskiej, a nawet z doby wspólnoty słowiańskiej. Jest więc to słownictwo świa­dectwem życia pojęciowo-językowego naszych przod­ków, pomnikiem ich kultury utrwalonej w znakach języ­kowych. Słownictwo to dziś coraz bardziej ginie. Dobrze się więc stało, że Autor ocala je od zapomnienia.

Po drugie, Autor jest doskonałym znawcą zarówno techniki łowieckiej jak i odnoszącego się do niej słownic­twa. Gwarantuje to dokładne uchwycenie wszystkich wyrazów i ich odcieni znaczeniowych.

Książka Stanisława Hoppe podaje wyrazy i związ­ki frazeologiczne w kontekstach. Dzięki temu jest ona podręcznikiem, z którego mogą się uczyć nowe pokole­nia myśliwych.

Na materiale zawartym w pracy Stanisława Hoppe można także prześledzić przenikanie wyrazów łowieckich do polskiego języka literackiego oraz towarzyszące temu zmiany znaczeniowe. Zagadnienie to zasługuje na odrębne opracowanie.

Autorowi książki należą się od nas słowa uzna­nia i wdzięczności za ocalenie od zapomnienia bogatego słownictwa jednej z odmian środowiskowych języ­ka ojczystego. Książka z pewnością znajdzie powodze­nie wśród Czytelników.

Prof. dr Mieczysław Szymczak

Dyrektor Instytutu Języka Polskiego Uniwersytetu Warszawskiego

Warszawa, dnia 10 lipca 1978 r.

Posługiwanie się językiem łowieckim, głęboko zakorzenionym w polskiej tradycji, jest obowiązkiem wszystkich myśliwych. Stanowi ważny element kultury łowieckiej i wyróżnia myśliwych pośród innych grup   społecznych.   Obejmuje   szeroki   zasób   słownictwa   dotyczącego   w   szczególności:   naturalnego środowiska, zwierząt łownych, gospodarki łowieckiej, sokolnictwa, kynologii, broni, amunicji, ubioru, akcesoriów myśliwskich, tradycji, zwyczajów oraz polowań.

(Zbiór zasad etyki i tradycji łowieckich. Język łowiecki – PZŁ )

Spis treści

Słowo wstępne

Przedmowa

O zwierzynie

Żubr; Łoś; Jeleń; Daniel; Sarna; Kozica; Muflon; Dzik; Niedźwiedź; Wilk; Ryś i żbik; Lis; Jenot; Borsuk; Wydra; Kuny tchórz i łasice; Zając; Bielak; Królik; Świstak; Bóbr; Drop; Głuszec; Cietrzew; Skrzekot; Jarząbek; Pardwa; Bażant; Kuropatwa; Przepiórka; Dzikie gołębie; Dzikie gęsi; Dzikie kaczki; Słonka; Kszyk, dubelt i bekasik; Ptactwo drapieżne

O polowaniu (łowach) łowieckich tradycjach i zwyczajach

O psie myśliwskim, jego pracy i sprawach

Wyżły; Płochacze; Posokowce; Dzikarze; Norowce (norniki); Ogary i charty

O sokolnictwie, czyli o łowach pod pierzem

O broni myśliwskiej

Literatura

Źródła; Czasopisma łowieckie; Dzieła pomocnicze.

Wykaz nazw i określeń łowieckich